W grudniu br. ma być wyłączony z eksploatacji m.in. odcinek Kokoszki – Stara Piła („2 tys. km linii mniej! Oto lista”). Nie oznacza to likwidacji, tylko przejście linii pod minimalne utrzymanie. Obecnie jest to zbyt kosztowne. Mam mieszane odczucia, szczególnie po lekturze dokumentów z lat 1968-1978.
Jak wygląda linia, która nie jest jeszcze wyłączona z eksploatacji? Widać to np. po stacji w Kokoszkach – powyżej zdjęcie z kwietnia 2010 r. Roślinność w sierpniu zwykle sięga do pasa, a tory są w zasadzie niewidoczne.
To bardzo ciekawa stacja. Powstała dla budowanej w latach 1911-1914 linii kolejowej Wrzeszcz – Stara Piła. Gdy po I wojnie światowej szlak ten został na wysokości Karczemek przecięty granicą polsko-gdańską, dobudowano dla ominięcia Gdańska linię Kokoszki – Osowa. Tym samym kokoszkowska stacja stała się stacją węzłową, przez którą nawet puszczano objazdy pociągów w sytuacjach awaryjnych (patrz: „Gazeta Gdańska”, nr 7, 8 stycznia 1935 r.). Po II wojnie światowej odcinek Wrzeszcz – Kokoszki został rozebrany, ale już ok. 1956 r. z Kokoszek poprowadzono bocznicę do składów paliwowych CPN w Kiełpinku (bocznica funkcjonowała do 2003 r.). Ruch pasażerski na trasie Osowa – Kokoszki – Stara Piła istniał do 1973 r., kiedy to między Firogą a Kokoszkami linia została zlikwidowana ze względu na budowę nowego gdańskiego portu lotniczego. Stary tor przeciął pas startowy. Odcinek z Osowej od tego czasu służy jako bocznica paliwowa lotniska. Natomiast w Kokoszkach, po likwidacji ruchu pasażerskiego pojawił się kłopot z docieraniem do pracy pracowników Gdańskiego Kombinatu Budowy Domów. Tzw. fabryka domów zorganizowała więc, wynajmując od PKS autokary, własny dowóz pracowników. W związku z budową osiedli na Zaspie, Brodwinie, Morenie i Chełmie, nie mogła więc sobie pozwolić na problemy z pracownikami (patrz: J. Kowalski, M. Sokołowski, „Codzienne podróże”, „Głos Wybrzeża”, nr 155, 2 lipca 1974 r.). Tyle tytułem ogólnego wprowadzenia.
Ciekawy obraz wyłania się z dokumentów z lat 1968-1978 dotyczących bocznic dla zaplanowanej przez gdańskich planistów dzielnicy magazynowo-przemysłowej w Kokoszkach (1 stycznia 1973 r. Kokoszki stały się dzielnicą Gdańska). Choć nie jest to z pewnością komplet dokumentów z tego okresu, to jest wrażenie, że działalność PKP zmierzała do wygaszania popytu na usługi kolejowe. Krótko: tak zgadzamy się; nie, nie będziemy modernizować szlaku, więc te pociągi nie mogą tu jeździć; proszę poszukać innej lokalizacji; sugerujemy transport samochodowy. A dłużej i dokładniej?
21 września 1965 r. (wstępnie już 3 marca) uzgodniono z DOKP plan zagospodarowania wsi Kokoszki obejmujący powstanie w wówczas jeszcze przyszłej dzielnicy miasta części magazynowo-przemysłowej przeznaczonej dla Centrostalu, Metalzbytu i planowanej fabryki domów. Maksymalne obciążenie na trasie Stara Piła – Kokoszki – Osowa oceniano wówczas na 600 ton, maks. liczbę osi pociągów na 77 (do Kokoszek ze Starej Piły) i 82 (z Kokoszek do Starej Piły), maks. prędkość na 30 km/h, a przelotowość na 24 pary pociągów, z czego PKP wykorzystywało 33%. Za niecelowe uznawano przystosowanie stacji w Kokoszkach do przyjmowania pociągów złożonych z 60. wagonów. Kolejowy zarząd ruchu, mimo uzgodnień, nie akceptował jednak wstępnego projektu rozbudowy stacji dla nowej dzielnicy argumentując, że nieuwzględniono w nim wszystkich parametrów trasy Pruszcz Gd. – Stara Piła – Kokoszki podanych w październiku 1965 r. Sugerowano zmianę lokalizacji planowanych zakładów na tereny przy liniach kolejowych o korzystniejszych parametrach. Ostatecznie jednak w czerwcu 1967 r. zgodzono się na projekt pod warunkiem przystosowania stacji Pruszcz Gd. do zwiększonych przewozów oraz wymiany nawierzchni na trasie Pruszcz Gd. – Stara Piła – Osowa na typ ciężki po zbudowaniu bocznic w Kokoszkach. Nie padał ze strony DOKP pomysł odbudowania szlaku Kokoszki – Wrzeszcz, a w założeniach planu zagospodarowania przyjęto, że transport do Gdańska i Wrzeszcza oparty będzie na szosach Gdańsk – Żukowo i Miszewo – Gdańsk Wrzeszcz. Planiści nie przewidywali pełnego rozwoju dzielnicy magazynowo-przemysłowej w Kokoszkach przed 1975 r., co było o tyle istotne w kontekście planowanych bocznic, że przed tym samym rokiem DOKP nie przewidywało modernizacji linii Stara Piła – Osowa (choć już od ok. 1966 r. było wiadomo, że powstanie lotnisko w Rębiechowie: A. Młyńska „Geneza powstania lotniska w Gdańsku Rębiechowie. Cz. I: Historia portu Gdańsk Wrzeszcz”).
Wykorzystaniem stacji w Kokoszkach zainteresowani byli nie tylko gdańscy planiści. W 1968 r. Biuro Projektów Przemysłu Cementowego i Wapienniczego z Krakowa zapytywało o możliwość zlokalizowania przesypowni w okolicach Trójmiasta. Wskazywano m.in. Kokoszki, co jednak odradzała DOKP sugerując jako lokalizację dla nowego zakładu Wejherowo lub Osowę. Przy czym informowano, że wymianę nawierzchni między Kokoszkami a Osową zaplanowano na 1969 r. Pod koniec 1968 r. (19 grudnia) spisano także protokół z ustaleniami dotyczącymi budowy bocznicy z Kokoszek do tuczarni w Kiełpinku. Ustalono, że bocznica taka mogłaby się odgałęziać w km 9,4 dawnego szlaku Wrzeszcz – Kokoszki, a w związku z tym, iż z tego toru korzystało już CPN, to wagony gdańskich zakładów mięsnych miałyby być podstawianie przez lokomotywkę z bazy paliw. Bocznica do tuczarni jednak nie powstała…
Krakowskie Biuro Projektów Przemysłu Cementowego i Wapienniczego, mimo negatywnej opinii DOKP, prosiło w 1970 r. o podanie warunków dla budowy bocznicy w Kokoszkach. W marcu DOKP odpowiadało, że wspominana wymiana nawierzchni jest w toku, brak za to pozwolenia z Okręgowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego na rozbudowę stacji. Jednocześnie wskazywano, że lepszymi parametrami przewozowymi charakteryzuje się wejherowska stacja. 25 sierpnia 1970 r. uzyskano pozwolenie na budowę określające termin I etapu rozbudowy stacji w Kokoszkach na okres od 1 września 1970 r. do 31 października 1971 r. Oprócz nowych torów i bocznic powstały także budynki nastawni, których usytuowanie uzgodniono w listopadze 1969 r., a całość rozwiązań w zakresie urządzeń zarządzania ruchem kolejowym w styczniu 1970 r. Protokół zdawczo-odbiorczy rozbudowanej stacji podpisano 19 stycznia 1972 r. Na tym etapie głównym użytkownikiem przemysłowym był Gdański Kombinat Budowy Domów w Kokoszkach.
W drugiej połowie 1973 r. o wydanie opinii dotyczącej rozbudowy bocznicy do bazy w Kiełpinku wnioskowało CPN, które na lata 1974–76 zaplanowało modernizację i rozbudowę składów paliwowych. Kolejowy zarząd ruchu nie miał zastrzeżeń co do zgłoszonego projektu, ale sugerował modernizację toru tak, by mogły po nim jeździć pociągi o nacisku osi 20 ton. Ustalenia w sprawie rozbudowy zakończono w styczniu 1974 r. Przebudowa nie została zrealizowana. W październiku tego samego roku Kombinat Budowy Domów w Kokoszkach złożył w DOKP zapytanie o możliwość rozbudowy bocznicy w dzielnicy przemysłowej Kokoszki lub jej doprowadzenie do dzielnicy przemysłowej w Pruszczu Gdańskim albo do dzielnicy mieszkaniowej Gdańsk Chełm. Dla tej planowanej na lata 1975–1977 inwestycji, DOKP wskazało jako jedyną możliwość rozbudowę w Kokoszkach. Warunki budowy nowej bocznicy dla fabryki domów w Kokoszkach ustalono w listopadzie 1974 r., a zgodę na jej odgałęzienie od istniejącej bocznicy Centrostalu wydano grudniu. W następnym roku zdecydowano jednak o innej lokalizacji nowej fabryki domów w Kokoszkach i dotychczasowe ustalenia przestały być aktualne. W marcu 1976 r. wnioskowano o wydłużenie istniejących już torów kombinatu, na co wydano zgodę w kwietniu. W tym samym roku o budowę bocznic wnioskowały także Metalzbyt i Państwowe Magazyny Usługowe.
W kwietniu 1977 r. ponownie w kwestii rozbudowy bocznicy kolejowej zgłosiło się CPN (a także Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska). Chodziło o pilne opracowanie dokumentacji dla przedłużenia toru z bazy paliwowej o 150 m na teren będący w użytkowaniu resortu MON. Planowany skład MPS powstał w obrębie poligonu użytkowanego przez Jednostkę Wojskową 3522. Ustalenia dotyczące bocznicy zatwierdzono w połowie 1978 r. Temat musiał jednak jeszcze trwać, gdyż wyniki sprawdzenia pozostałości owej bocznicy w terenie, sugerują inny od projektowanego jej przebieg. Kwestia bocznic Metalzbytu (ustalona w 1969 r.) i Państwowych Magazynów Usługowych także nie została rozwiązana do 1978 r. lub brak na to dokumentów do tego roku.
Na zakończenie bardzo ciekawy dokument z listopada 1971 r. dotyczący tzw. fabryki domów.
Sprawę omówiłem z N – należy liczyć się z tym, że na DOKP zostanie wywarta presja i będziemy zmuszeni sprawę załatwić. Dlatego należy do tego się przygotować, aby kombinat mógł ruszyć.
Odpowiedź należy jednak przygotować odmowną powołując się na poprz. ustalenia.
Repr. dokumentów z teczki „Bocznice Kokoszki: Centrostal, Nowa Fabryka Domów, Metalzbyt, CPN 9 Kiełpinek”, 1968–1978, ze zbiorów Grzegorza Feya.
Zdjęcie: Henryk Jursz.
© 2003-2024 Henryk Jursz. Powered by Bludit. Design inspired by Styleshout.
